Cumhuriyet’in 100. yılına istinaden: Atatürk, Diyarbakır ve 29 Ekim | Yönetmen: Devrim AKTÜRK
‘‘Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trabzonlu, İstanbullu, Trakyalı ve Makedonyalı hep bir ırkın evlatları hep aynı cevherin damarlarıdır.’’
/ Mustafa Kemal Atatürk
Yönetmen: Devrim AKTÜRK
Mustafa Kemal Atatürk Diyarbakır’a, birincisi 1916’da kolordu komutanı olarak, ikincisi ise cumhurbaşkanı sıfatıyla 1937’de demiryolunun açılması dolayısıyla gelmiştir.
Atatürk, Çanakkale Cephesi’nden sonra Sofya’ya gitmiş, henüz Sofya’dayken 16. Kolordu Komutanlığına atanmıştı. Birkaç ay sonra resmi adı ‘‘Kafkas’’ olan doğu cephesinde aynı adla kurulan ve iki tümenden oluşan yeni bir kolorduya tayin edilince, 27 Şubat 1916’da Edirne’den ayrılarak 13/14 Mart tarihinde Diyarbekir’e ulaştı. 1 Nisan tarihi itibariyle mirliva (tuğgeneral) rütbesini aldı. Artık ona ‘‘Bey’’ değil ‘‘Paşa’’ diye hitap edilecekti. Atatürk kolordusunu 16 Nisan’da Silvan’da kurdu. Silvan’da bulunduğu süre içinde mülkiyeti o tarihlerde Hazrolu Mehmet (Budak) Bey’e ait olan, sonradan Emin Yörük’e intikal eden evde kaldı. Karargâh binası ise Silvanlı Sadık (Üstün) Bey’e ait olan ev sonradan ‘‘Gazi İlkokulu’’ olarak kullanılan binaydı. Bu cephede, kendisine verilen Van Gölü güneyinden Çapakçur Boğazı’na kadar yaklaşık 80 kilometrelik uzunluktaki arazide birçok muharebe oldu. Bu muharebelerin bazılarını bizzat idare etti. Önceleri Ruslar karşısında gerileyen Osmanlı Ordusu, Ağustos’tan sonra taaruza geçti. 6 Ağustos’ta Atatürk’ün emrindeki 16. Tümen Muş’u tekrar ele geçirdi. Ertesi gün Bitlis’i ele geçirerek Van Gölü’nün güneyine kadar ilerledi. Bu başarı dolayısıyla kendisine altın kılıçlı ‘‘imtiyaz’’ madalyası verildi. Ancak Rusların aynı ay sonunda tekrar saldırıya Atatürk askerlerini güneye çekip karargâhını yeniden Silvan’a taşıdı. Muş tekrar Rusların eline geçti ama Bitlis Osmanlılar’da kaldı.
Ahmet İzzet Paşa izin alıp başkente gitmesinden sonra Atatürk, 5 Mart 1917’de 2. Ordu Komutalığı görevine atandı. Bunun sonucunda 11 Mart 1917’de, Silvan’da bulunan 16. Kolordu Karargâhı da II. Ordu Karargâhını teşkil etmek üzere Diyarbakır’a taşındı. Karargâh binası, İçkale’de şimdi ‘‘Komutan Atatürk Müze ve Kütüphanesi’’ olan binaydı. Atatürk buradaki ordu komutanlığı sırasında kurmay başkanı olarak görev yapan başta İsmet (İnönü) Bey (sonra Paşa) olmak üzere, daha sonra Kurtuluş Savaşı’nda orduya komuta eden başlıca subaylar bu vesileyle bir araya gelmiştir. Atatürk bu sırada kış mevsiminin gelmesiyle çarpışmaların durduğu dönemde günlük de tutmuştur. Söz konusu görevini sürdürürken 7. Ordu Komutanlığı’na atanan Mustafa Kemal Paşa, 9 Temmuz 1917 tarihinde Diyarbakır’dan ayrılarak İstanbul’a hareket etti.
Atatürk Diyarbakır’da bir süre eski Osmanlı Bankası, Kavasısagir Sokağı’nda bulunan 1980’li yıllar itibariyle mülkiyeti Hacı Sinan Özbastacı’ya ait olan eve yerleşti. Daha sonra ise önce ‘‘Gazi Köşkü’’ adı verilen Diyarbakır surları dışında bulunan ‘‘Sem’an Köşkü’’nde oturdu. Bu köşk, Akkoyunlu mimarisinin özelliklerini yansıtan geleneksel Diyarbakır evleri tipinde, geniş eyvanlı siyah-beyaz kesme taşlardan yapılmıştır. Eyvanın duvarındaki mermer sebilden havuza sular dökülmektedir. 1937’de Diyarbakır Belediyesi tarafından koruma altına alınan köşk onarımdan geçirilmiş ve ziyarete açılmıştır. Atatürk’ün doğumunun 100. yılı münasebetiyle köşk yeniden onarılmış ve çevre düzenlemesi yapılmıştır. Köşkün ikinci katındaki bir oda ve teras Atatürk’e ait eşyaların sergilendiği bir müze olarak kullanılmaktadır. Atatürk, daha sonra ise bir süre Pamuk Köşkü’nde kalmıştır. Atatürk Diyarbakır’da kaldığı dönemde belediye önündeki meydanı açtırarak park haline getirtti; belediye önünden Balıkçılar başına kadar olan Bağdat Caddesi’ni (şimdiki Gazi Caddesi) genişletti.
Cumhuriyet Dönemi’nde Atatürk’ün Diyarbekir’a bu ilk gelişi dolayısıyla Diyarbekir Belediye Meclisi’nin 2 Nisan 1926’da fahri hemşeriliğini kabul etmesi için telle haber verilmesi kararı alındı. Bu vesileyle Diyarbekir’e ilk gelişlerinde kaldığı Sem’an Köşkü kendisine hediye edilmiştir. Atatürk 5 Nisan tarihinde belediye meclisinin bu kararını kabul ettiğini bildirdi. Bundan dolayı her yıl 5 Nisan tarihi ‘‘Özel Bayram’’ olarak çeşitli etkinliklerle kutlandı.
Cumhuriyet’imizin 100. yılı kutlu olsun...
#diyarbakır #diyarbakır #bayrak #29Ekim #29ekim1923 #29ekimcumhuriyetbayramı #29Ekim2023 #100yıl #Atatürk #Gazi #Şehit #Reisicumhur #gazimustafakemalatatürk #gazimustafakemal #MustafaKemalAtatürk #Ata #Atam
1 view
935
260
4 months ago 00:05:45 1
Turkey On Fire! Wildfires Destroys Thousands Of Houses in Izmir, Türkiye. wildfires 2024
7 months ago 00:00:52 1
Bayraktar TB3 SİHA Rampadan Kalktı Part-2
7 months ago 00:01:01 1
Bayraktar TB3 SİHA Rampadan Kalktı Part-1
9 months ago 00:09:12 1
Türkei: Oppositionspartei CHP stärkste Kraft bei Kommunalwahlen
9 months ago 00:33:54 1
Özgür Özel Cami Açıyor! - Yılmaz Özdil
9 months ago 00:01:03 1
Türkiye’s Epic Celebration of the 100th Year of the Republic (Manowar, Warriors of the World United)
10 months ago 00:13:52 1
ОБЗОР СоinРoкеr МОНЕТЫ CHP на технологии блокчейн использованием USDT, ETH, BTC отсутствие KYC
11 months ago 00:10:21 1
Atama bekleyen öğretmenlerden Ankara’da dev eylem: “Hakkımızı istiyoruz“
11 months ago 00:10:36 1
İYİ Parti’den istifa eden 100 kişi CHP’ye katıldı! “MUHALEFET İÇİNDE MUHALEFET İSTEMİYORUZ!“
11 months ago 00:01:12 9
Zaferin Rengi | Teaser
12 months ago 00:09:55 1
DEM İLE AKP GÖRÜŞÜNCE SIKINTI YOK AMA DEM İLE CHP GÖRÜŞÜRSE ORTALIK AYAĞA KALKIYOR!
12 months ago 00:05:29 1
ATATÜRK’ÜN GÖZDE OTELİ - CUMHURİYET’İN 100. YILINA ÖZEL
12 months ago 00:01:01 1
🟢Polatlı’da Çiftçileri 150 Milyon TL Dolandıran Firma Ankara’da Gündem Oldu
1 year ago 00:02:51 1
Edis - Roman (Cumhuriyet’in 100. Yılı)
1 year ago 00:08:47 1
5TL’LİK ATATÜRK MADENİ PARASINDA FETHULLAH GÜLEN’İN YÜZÜ BASILMIŞ! KEPAZELİK!
1 year ago 00:03:47 1
🇹🇷 Cumhuriyetin 100. Yılı Kutlamaları ⭐️360° Video İnsta360 X3 ✅️Ankara Eski Meclis
1 year ago 00:16:28 1
🟢Sri Lanka Ankara Büyükelçiliği Cumhuriyetin 100. Yılı Dolayısıyla Verdiği Klasik Müzik Resepsiyonu
1 year ago 00:02:26 7
Edis - Olmamış Mı (Cumhuriyet’in 100. Yılı)
1 year ago 00:06:49 1
100. Yıl Boğaz Geçişi Türk Yıldızları Kokpit İçi Görüntüler
1 year ago 00:03:27 1
Cumhuriyetin 100. yılı dolayısıyla Vatan Caddesi’nde tören düzenlendi!
1 year ago 00:07:51 1
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhuriyet Bayramı tebriklerini kabul etti